İnfertilite Tedavisi
Kısırlık tedavisinde ilk aşama nedene yönelik tedavinin denenmesidir.Nedeni
belli olmayan kısırlık tedavisinde ise yardımcı üreme teknikleri kullanılabilir.
1.Yumurtlama takibi ve zamanlanmış ilişki Hastaya adetinin 2. ya da 3.
gününde ultrason çekilir. Yapılan ultrasonografide rahim içinde ya da
yumurtalıklarda tedaviye başlamak için bir engel yoksa hastaya yumurtalıkları
uyarmak için ağızdan alabileceği ilaçlar verilir.
2.Aşılama (İntra Uterin İnseminasyon-IUI):
Sperme ait sayı, hareket, şekil ile ilgili hafif bozukluk durumlarında, rahim
ağzı mukusta problem (sperm öldüren antikor) varlığında, cinsel ilişkiye
girememe ve açıklanamayan infertilitede uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemle
kadının yumurtaları hormonlarla uyarılır ve yumurtaların gelişimine göre işlemin
uygulanacağı zaman belirlenir. Folikül adlı kesenin çapı 18-20mm’ye ulaştığında
hcg enjeksiyonu-çatlatma iğnesi uygulanır. Erkekten alınan sperm örneği özel
laboratuvar işlemlerinden geçirilerek kalite ve hareketlilik artırılır. Hızlı
hareket eden sağlıklı spermler işlemde kullanılmak üzere ayrıştırılır.
Hazırlanan sperm, muayene pozisyonunda özel bir kanül yardımı ile çatlatma
iğnesi uygulandıktan 24-36 saat sonrasında kadının rahmine verilir ve işlemden
sonra hasta yatarak yarım saat dinlendirilir. Bu işlemin başarı oranı da kişiden
kişiye değişiklik gösterir.
3.IVF (In Vitro Fertilizasyon-Tüp Bebek):
IVF tedavisinde dışarıdan ilaçla uyarılan yumurtalar belirli aralıklarla yapılan
ultrasonografi ile gelişimleri takip edilir. Folikül adı verilen yumurta
kesecikleri belirli büyüklüğe ulaştığında yumurta toplama işlemi hazırlıklarına
geçilir. Yumurtaların olgunlaşmasında rol oynayan Çatlatma İğnesi uygulamasını
takip eden 35.- 36. saatte Yumurta Toplama İşlemi gerçekleşir. Elde edilen
yumurtalar laboratuvar şartlarında özel solüsyonlar içinde toplanır. 37 derece
vücut sıcaklığında kabinlerde (inkübatör) bekletilir. Nemli ve karanlık bir
ortama sahip olan bu inkübatörler anne rahmini taklit etmektedir. Diğer taraftan
hastanın eşinden alınan spermler laboratuarda özel işlemlerden geçerek
hazırlanır. Hazırlık işlemlerinden sonra yumurtalar ile spermler mikroskop
altında bir araya bırakılarak döllenmesi beklenir.İşlemden sonraki gün
yumurtaların döllenmeleri, takip eden günlerde ise bölünmeleri kontrol edilerek
tüm bilgiler hasta kaydına geçirilir. Embriyolog ve jinekologlar tarafından
belirlenen uygun zamanda (işlemi takip eden ikinci, üçüncü, dördüncü veya
beşinci gün) en kaliteli embriyolar seçilir. Uygun sayıda embriyo ince bir kanül
vasıtası ile rahim içerisine yerleştirilir. Transfer edilecek embriyo sayısı,
anne adayının yaşına, embriyoların kalitesine ve önceki denemelere göre
değişiklik gösterir. Normal uygulamalarda bu sayı en fazla üç embriyo olarak
sınırlandırılır.
4.ICSI (İntrastoplazmatik sperm enjeksiyonu- Mikroenjeksiyon):
Semen örneğindeki sperm sayısının, hareketliliğinin ve normal yapıdaki sperm
sayısının az olduğu ya da normal sayıda sperm olmasına rağmen spermlerin
yumurtayı döllemede başarısız olduğu durumlarda uygulanan bir yöntemdir.
Mikroenjeksiyon işlemi uygulanacak yumurtaların olgun olup olmadıkları önceden
tespit edilmelidir. Düzgün yapısal özellik gösteren sperm mikroskop altında
yüksek büyütme ile seçilerek alınıp yumurta içine enjekte edilir. Bu işlemde tek
bir sperm hücresi ile tek bir yumurtanın döllenmesi sağlanır. Bundan sonra ise
IVF uygulamasında olduğu gibi ertesi gün döllenmeler, sonraki günlerde ise
bölünmeler takip edilir. En iyi kalitedeki uygun sayıda embriyo anne adayının
rahmine yerleştirilir
5.Semende hiç sperm yoksa uygulanacak tedaviler:
Semende sperm bulunmaması azoospermi olarak bilinir. Spermi taşıyan kanallarda
tıkanıklık veya testislerdeki sperm yapımı bozukluğuna bağlı olarak ortaya
çıkar. Tedavi yöntemi mikroenjeksiyondur. Bu tedavi yönteminde spermin elde
edilmesi ürolog tarafından gerçekleştirilen ve TESA ya da TESE olarak bilinen
cerrahi işlemlerle sağlanır. Günümüzde tüp bebek merkezlerine başvuran çiftlerin
yaklaşık %5'i bu yöntemlerle tedavi edilmektedir.
6.In vitro matürasyon
Bu yöntem yumurtaların vücut dışında olgunlaştırılmasıdır. Özellikle
yumurtlamayı uyaran ilaçlara aşırı cevap veren ya da hiç vermeyen polikistik
overi olan kadınlarda tercih edilir. Yumurtalar ilaç uyarısı yapılmadan toplanır
ve laboratuar ortamında olgunlaştırılır.
Preimplantasyon genetik tanı (PGT ya da PGD)
Doğacak bebeğin kromozomal yapısının, yani hücrelerindeki genetik maddenin
sağlam olup olmadığı, gebelik sürecinde bazı tarama testleri (ikili ve üçlü
test) ve gebelik kesesinden alınan sıvıda bebeğe ait hücrelerin incelenmesiyle (amniosentez)
araştırılmaktadır.
Preimplantasyon genetik tanı, yani embriyonun anneye transferinden önce yapılan
genetik inceleme, genetik hastalık taşıyıcısı veya hasta çocuk sahibi riskli
çiftler için çok önemli bir tanı yöntemini oluşturur. Tekrarlayan gebelik
kayıpları, ileri annelik yaşı, çok sayıda başarısız tüp bebek denemesi olan
çiftlerde; PGT, önerilmektedir. Çiftler genetik hastalıkları dışlayan bu yöntem
sayesinde sağlıklı çocuk sahibi olabilir.
Nasıl uygulanıyor?
Hastanın PGT için uygun olup olmadığı değerlendirildikten sonra hasta veya
taşıyıcı bireylerden alınan kanda genetik hata araştırılır. Bunun için anne
adayı, tüp bebek tedavisine hazırlanır. Elde edilen yumurtalar, baba adayının
spermleri ile döllenir. Embriyolar 3. günlerine geldiklerinde (8 hücreli
embriyo), içlerinden mikroskop altında1 ya da 2 hücre (plastomer) alınır.
Plastomer biyopsisi denilen bu işlemi takiben hücreler genetik tanı
laboratuvarına iletilir. Çeşitli işlemler sonrasında, hangi embriyoların
hastalığı taşıdığı, hangilerinin taşımadığı tespit edilir. Hastalığı taşımayan
embriyolar anne rahmine yerleştirilir. PGT konusu genetiğin bir yan kolu olarak
onun kadar hızlı gelişiyor, ancak halen her embriyoya uygulanması kabul
edilmemiştir. Uluslararası tıp camiasında genel kabul gören uygulama şekli,
bilinen ailesel anomali olduğunda, önceki bebeklerde tespit edilmiş bir kromozom
bozukluğu veya tekrarlayan düşükler olduğunda ya da anne yaşının ileri olup
kromozom bozukluğu riskinin artmış olduğu durumlardır.