Adet Düzensizlikleri
Adet kanamaları mens, regl, siklus gibi tabirler ile medikal alanda tarif
edilirken halkımız arasında ay hali ve periyod gibi terimlerle de anılmaktadır.
Üreme yaşındaki bir kadında normal adet kanaması, 21-35 günde bir olup, 2-6 gün
sürer, 20-60 ml kan kaybı ile sonuçlanan düzenli kanamaları içine alır. 7 günden
uzun süren 80 ml veya daha çok kan kaybı olan, 21 günden kısa veya 35 günden
daha uzun aralıklarla olan kanamalar anormaldir.
Menoraji: Düzenli aralıklarla olmasına rağmen uzun sürmesi
Metroraji: Kanama miktarına bakılmaksızın düzensiz, sık aralıklarla gelen
kanama.
Menometroraji: Tamamen düzensiz aralıklarla, günleri bile anlaşılamayacak
şekilde gelen fazla miktarda ve uzun süren anormal kanama.
İntermenstrüel Kanama: Düzenli periyodlar arasında değişen miktarlarda
olan kanama.
Hipermenore: Adetlerin normalden fazla olması olarak tarif edilir. Adetlerin
pıhtılı şekilde olması da normalden fazla olduğunu yani hipermenore durumunu
gösterir. Çünkü normalde adet kanı içinde pıhtı hücreleri olmadığından adet kanı
pıhtılaşmaz.
Polimenore: Düzenli aralıklarla ama 21 günden daha sık kanama.
Oligomenore: 36 günle 6 ay arasında değişen aralıklarla gelen kanama.
Amenore: En az 6 ay kanamanın olmaması.
Düzensiz vaginal kanaması olan kadınlarda yaş önemlidir. 40 yaş öncesi olan
düzensiz kanamalar çoğunlukla hormonal nedenlere bağlı iken 40 yaş sonrasında
hormon dışı sebeplerle olma ihtimali yüksektir.
Adet Kanaması Düzensizlikleri Ne Şekilde Olur?
Organik kökenli adet düzensizlikleri:
Üreme organları ile ilgili çeşitli problemlerden kaynaklanır. Rahimde myom (ur),
polip, tümör veya yumurtalık kistleri gibi problemler bu tür adet
düzensizliklerinin sebebidir. Rahim içi araç kullanımı (spiral), doğum kontrol
hapları, cilt altı korunma implantları veya aylık-üç aylık doğum kontrol
iğneleri ve diğer bazı ilaçların kullanımı da düzensiz vaginal kanama yapabilir.
Gebeliğin düşük, dış gebelik, mol gebeliği (üzüm gebeliği) gibi erken dönem
komplikasyonları da vajinal kanama şikayeti yapabilir.
Disfonksiyonel uterin kanamalar:
Yapısal bir problem olmaksızın, yalnızca hormonal problemlere bağlı adet
düzensizlikleridir.
Adet Kanamaları Neden Gecikir?
Cinsel yaşamı olan ve etkin bir korunma yöntemi kullanmayan kadında görülen adet
kanaması gecikmesinin en muhtemel nedeni gebeliktir. İkinci muhtemel neden de
herhangi bir şekilde o döngüde yumurtlama olmaması ve bu nedenle "rahim iç
tabakasının kanamayla dökülmesinin" gecikmesidir. Diğer nedenler stres,
mevsimsel değişiklikler ve mekan değişiklikleridir.
Bir kadında senede bir defa adet kanaması gecikmesi olması ileri inceleme
gerektiren bir durum değildir. Ancak adet kanaması gecikmesi senede bir defadan
daha sık oluyorsa gerekli incelemeler yapılarak durumun açıklığa kavuşturulması
ve tedavi edilmesi gerekir.
1) Rahim içinden vajinanın çıkışına kadar olan tümüyle açık bir akış yolu
sorunları
Düzenli adet kanaması gören bir kadında rahim içine veya rahim ağzına yapılan
bir müdahale (küretaj, konizasyon) sonrasında adet kanaması olmaması durumunda
en muhtemel neden açık olan bu yolun zarar görmüş olmasıdır. (Asherman sendromu)
veya (Servikal stenoz )
2) Her ay düzenli olarak yumurta hücresi üreten ve bunu serbest bırakan
yumurtalıkların sorunları
-Polikistik Over Sendromu gecikmeli adet görmenin en sık görülen nedenlerinden
biridir. Özellikle kilolu olan, gecikmelerle birlikte tüylenme, sivilcelenme
gibi belirtiler yaşayan kadınlarda bu hastalık araştırılmalıdır.
-Menopoz ve Erken Menopoz: Türkiye'de ortalama menopoz yaşı 48 dir. Daha erken
yaşlarda (35 yaşından önce) ortaya çıktığında Erken Menopoz adını alır. Bu
durumun getirmesi muhtemel riskleri nedeniyle mutlaka tanısının konması ve
gerekli tedavinin yapılması gerekir.
3) Hipofiz salgı bezi sorunları: Bu etkenler arasında en sık görüleni
prolaktin (süt) hormonu yüksekliğidir.
4) Hipotalamus bölgesi sorunları: Tüm hormonal mekanizma beyin üst merkezlerinin
denetimindedir ve psikolojik etkenler hormonal salgılamayı etkileyerek adet
kanaması düzeninde değişikliklere neden olabilirler.
Adet Düzensizliği Jinekolojik Olarak Nasıl Değerlendirilir?
Muayene sırasında kanamaya neden olabilecek faktörler tek tek gözden geçirilir.
Vagina, rahim, yumurtalıklar değerlendirilir. Jinekolojik ultrason ile rahim ve
yumurtalıklara ait tümör varlığı araştırılır. Aynı yöntemle rahim iç zarının
kalınlığı (endometrial kalınlık) ölçülür. 40 yaş sonrası kanamanın bariz bir
sebebi saptanamamışsa rahim iç zarından biopsi yani parça alınarak patolojiye
gönderilmesi gerekebilir. Bu şekilde rahim iç zarının yapısı mikroskopik olarak
değerlendirilir, rahim kanserleri yönünden araştırılır. Özellikle ergenlik ve
menopoz dönemleri, sık veya uzun aralıklı adet görmelerde adetin 2. günü hormon
testleri de yapılmaktadır. Menopoz döneminde görülen her türlü kanama önemlidir
ve mutlaka ayrıntılı araştırılmalıdır. Bunun için vajinal ultrason, rahim
içinden biyopsi alınarak patolojik inceleme ve gerekirse histeroskopi yapılarak
kesin tanı konulmalıdır.
Adet Düzensizlikleri Tedavisi
Kanamanın sebebi üreme organlarından kaynaklanmakta ise yani hormon düzensizliği
değilse, tedavi nedene yönelik olarak yapılır. Örneğin rahimde büyük myom veya
kanser varsa hasta ameliyat edilmelidir. Böylelikle rahmin amelyatla alınması
sonucunda kişinin şikayeti de son bulacaktır (Histerektomi ameliyatı).
Tüm bu araştırmalar sonucunda kanamaya neden olabilecek bir hastalık
saptanmamışsa; adet düzensizliği hormonal dengesizliğe bağlıdır ve bu durumda
adet düzenleyici ilaçlarla kanamalar düzene sokulmaya çalışılır.